Landschap
Het landschap is een belangrijk thema in de werken van Wil Friesen. Het gaat hem niet om de schoonheid van het landschap. Het gaat hem meer om het geheim achter die schoonheid. Hij zoekt naar aangrijpingspunten die hem het gevoel geven dat het landschap, de natuur, meer is dan het laat zien…
Hij benadert het landschap als fenomeen dat zich gedraagt volgens eigen wetmatigheden. Als iets dat getuige is van gebeurtenissen in de tijd. Iets dat herinneringen opbouwt die het verborgen houdt.
In letterlijke zin is het aspect bedekken een eigenheid die zich in ieder landschap zichtbaar manifesteert. Wat er ook gebeurt, de bodembegroeiing, de bomen en struiken, ze groeien (uiteindelijk) door en bedekken zo alle sporen van wat er zich heeft voorgedaan. Ze maken het gebeurde tot een herinnering die zich geleidelijk maar onvermijdelijk aan ons bewustzijn onttrekt. Het landschap daarentegen vergeet niet…
Tijdens het gehele wordingsproces van het beeld wordt ingegrepen. Op deze manier probeert Wil Friesen de sfeer van geheim in het beeld te leggen. Vooral tijdens het ontwikkelproces van de afdrukken wordt er op allerlei manieren gemanipuleerd. Toeval krijgt daarbij de ruimte die het opeist. Het is in Friesen’s proces eigenlijk ook onvermijdelijk en een belangrijke factor. Het analoge fotografische procedé leent zich bij voorkeur voor zijn werkwijze. Het brengt hem bij beelden die door de afwezigheid van mensen en menselijke activiteiten, de flarden onscherpte, de vlekkerige textuur, de contrastrijke zwarten en de sobere kleuren een mystieke sfeer hebben.
Het digitale proces staat bij Wil Friesen op de tweede plaats. Maar ook met deze middelen maakt hij landschapsbeelden. De benadering van het onderwerp is daarbij hetzelfde als bij de analoge fotowerken.
De door Wil Friesen toegepaste werkwijze impliceert dat alle fotowerken in één unieke oplage worden gemaakt.
Daglichtbelichting
De analoge fotografische middelen bieden tal van mogelijkheden tot beeldvorming. Daarbij hoef je niet altijd te denken aan het klassieke proces (opname, filmontwikkeling, afdrukken).
Uitgaande van de belangrijkste eigenschap van fotografische materialen als films en fotopapier (lichtgevoeligheid) bieden ze een breed spectrum van beeldvorming.
Een van die beeldvormende eigenschappen gebruikt Wil Friesen bij het maken van wat hij daglichtbelichting noemt. Bij de daglichtbelichtingen wordt het fotopapier in het volle daglicht gelegd. Om een beeld te krijgen moeten er voorwerpen of transparante afbeeldingen op worden gelegd. Als er voorwerpen op worden gelegd, bijvoorbeeld een sleutel, dan blijft na belichting het omgekeerde schaduwbeeld van de sleutel achter op het fotopapier. Een afbeelding op transparant papier werkt als een negatief. Ook hier blijft het omgekeerde beeld van de tekening of afbeelding op het fotopapier achter. De belichtingsduur is een kwestie van tijd die afhankelijk is van de weersomstandigheden. In de volle zon is de belichtingstijd aanzienlijk korter dat onder een dicht wolkendek.
Een stap verder gaat de daglichtbelichting waarbij tijdens de belichting in het volle daglicht gemanipuleerd wordt met fotografische chemicaliën. Door ontwikkelaar en fixeer min of meer gelijktijdig op het fotopapier aan te brengen kunnen vloeiende landschapsachtige beelden ontstaan.
Het beeld dat op deze wijze ontstaat wordt ook wel chemogram genoemd.
Om het ontstane beeld houdbaar te maken hoeft het alleen maar te worden gefixeerd. En uiteraard moet er nog worden gespoeld.
De op deze manier gemaakte daglichtbelichtingen hebben de eigenschap dat ze in hun definitieve vorm sepia gekleurd zijn. Soms neigen ze naar paars, soms naar blauw en ook wel eens naar rood. De uiteindelijke tint is afhankelijk van de soort en van de leeftijd van het fotopapier.
Wil Friesen gebruikt bij voorkeur oud fotopapier voor zijn daglichtbelichtingen.
De daglichtbelichting is voor Wil Friesen een vooralsnog onuitputtelijke manier om de eigenschappen van de fotografische middelen te onderzoeken. Natuurlijk kunnen niet alle pogingen tot een succes leiden. Het proces kan immers niet volledig worden gecontroleerd. Wat er gebeurt valt je toe en als dat tot beelden leidt die op een of andere manier een associatie oproepen is het proces geslaagd.
Emulsie erosie
Als het analoge fotografische proces volledig wordt uitgevoerd leidt dit altijd tot een tastbaar fysiek object, namelijk de foto. Je kunt er van alles mee doen. Bewaren in een schoenendoos, in een lijstje doen, verscheuren, tot een prop maken, verbranden, verknippen, in een album plakken.
Je kunt de foto ook in een bak water leggen. En dat is precies wat Wil Friesen ermee doet. Als het eindresultaat van het analoge proces naar zijn idee niet goed is, wil hij er wel eens voor kiezen om de foto nog een extra processtap te laten ondergaan. De foto wordt dan enkele dagen tot een week in een bak met water gelegd. De emulsie, of de beeldlaag, wordt na verloop van tijd zacht en je zou kunnen zeggen dat het beeld wordt geërodeerd. Doel van deze extra stap is om te zien of door de erosie een nieuw interessant beeld ontstaat.
In dit proces is het moment waarop de foto uit het water wordt gehaald cruciaal. Als je te laat bent blijft er alleen maar een wit vel papier over. De emulsie is dan volledig van het fotopapier afgedreven en dwarrelt als zwarte korreltjes in het water. Ben je te vroeg dan is de emulsie nog te hard en nauwelijks aangetast. Haal je de foto op het goede moment uit het water dan kan zich een compleet nieuw beeld manifesteren. Soms is daarin het oorspronkelijk beeld nog herkenbaar, soms is het oorspronkelijk beeld volledig verdwenen.
Als het resultaat ‘iets’ oproept bij Wil Friesen kleurt hij de emulsie-erosie in met transparante olieverf. Met de kleuren legt hij accenten die wijzen op een bepaalde interpretatie van het beeld.
Of het proces uiteindelijk leidt tot definitieve fotowerken is dus van vele factoren afhankelijk.
Het zal niet vreemd zijn dat deze manier van beeldvorming een methode is die Wil Friesen graag gebruikt. Het proces is nauwelijks te sturen. Het toeval is grotendeels de bepalende factor. Zijn inbreng is slechts het met transparante olieverf benadrukken van het gevoel dat het geërodeerde beeld bij hem oproept.
naar projecten